Handelaar
Background image
Commerçant
Commerçant
Commerçant

De gedragscodes

 

Wat is een gedragscode?

Op een gegeven ogenblik stonden de diverse internetactoren voor een dilemma : enerzijds moesten ze lijdzaam toezien hoe een aantal duidelijk ongeoorloofde cyberpraktijken straffeloos bleven, anderzijds wilden ze vertrouwen inboezemen bij de consumenten. Al gauw kwamen ze tot het besef dat ze de mogelijkheden van het internet als nieuwe economische drager en nieuw communicatiemiddel moesten benutten om een "privé-regulering" uit te werken.

Globaal gezien bieden gedragscodes houvast aan de actoren van een bepaalde gemeenschap of sector doordat ze duidelijke "spelregels" vastleggen. Meer concreet is een gedragscode een door een instelling uitgewerkt geheel van regels die, ofschoon ze niet helemaal dwingend zijn, tot doel hebben het gedrag te begeleiden en te richten. Zulke gedragscodes bestaan voor diverse activiteitengebieden (reclame, direct marketing, enz.) en beogen diverse doelen (bescherming van consumenten, minderjarigen, privacy, enz.).Een gedragscode wordt dus geacht een meerwaarde aan te brengen in verhouding tot de bestaande wetgeving en middelen.

Wat zijn de voordelen van een gedragscode?

De gedragscodes vertonen een praktisch belang in de mate dat zij een reeks van maatregelen van zelfregeling uitvaardigen, in aanvulling van de bestaande wetten, bestemd om loyale en eerlijke handelswijzen vanwege de betrokken ondernemingen te garanderen.
Het kunnen dus waardevolle instrumenten zijn om het vertrouwen van de internetgebruikers ten aanzien van nieuwe technologieën te krijgen en zelfs te vergroten, in het bijzonder inzake elektronische handel.

In die zin zijn de gedragscodes een onbetwistbaar commercieel argument, een soort van "uitstalraam" dat ertoe strekt een beroep, een sector of een groepering te valoriseren in de ogen van de publieke opinie. Een gedragscode kan het imago van een firma verbeteren en de verantwoordelijkheidszin van de economische actoren vergroten. Deze laatsten beseffen immers dat een duurzaam commercieel klimaat slechts kan worden opgebouwd via een vertrouwensrelatie met hun potentiële klanten.

Welke elementen moeten in een gedragscode zijn vermeld?

In het digitale landschap worden gedragscodes gekenmerkt door een grote verscheidenheid, zowel qua auteurs als inzake inhoud en doelpubliek. Nu komt een webstek met een gedragscode bij internetters niet noodzakelijk betrouwbaarder over dan één zonder gedragscode. Het komt er voor de handelaar dan ook op aan de internetgebruiker te overtuigen door hem kwaliteit aan te bieden en hem een optimale bescherming van zijn rechten te garanderen.

Een gedragscode dient minstens aan volgende voorwaarden te voldoen:

  • in overeenstemming met de wet zijn en ernaar verwijzen;
  • in een duidelijke en verstaanbare taal opgesteld zijn;
  • gemakkelijk toegankelijk zijn;
  • gecontroleerd worden door een onafhankelijk orgaan;
  • effectieve sancties voorzien in geval van niet-naleving;
  • regelmatig nagezien worden en up-to-date zijn;
  • samengaan met een informatiecampagne.

Inhoudelijk moet een gedragscode gaan over:

  • de betrouwbaarheid en de veiligheid van de transacties;
  • de vertrouwelijkheid en de eerbiediging van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer;
  • de bescherming van minderjarigen;
  • de voorziene procedure in geval van eventuele klachten;
  • de regelingen van geschillen.

Ten slotte moet het toetreden tot een code een vrije keuze blijven.

Ter illustratie kan volgende gedragscode worden geciteerd : de gedragscode van de ISPA (Internet Service Providers Association), die de principes bepaalt van eerbiediging van de wetgeving, de eerlijkheid, de bescherming van gegevens, de informatie omtrent de prijzen. In geval van niet-naleving van deze principes kan dit leiden tot een uitsluiting uit de Association.

Dien ik melding te maken van mijn toetreding tot een gedragscode?

Indien u toetreedt tot een gedragscode, is het zeer belangrijk dit te laten weten. De gedragscodes voorzien in het algemeen zulke bekendmaking die slechts mogelijk is voor diegenen die zich ertoe hebben verbonden deze gedragscode te respecteren. Het gaat dus om het in het daglicht stellen van dit element door de afbeelding van een icoon en/of een hyperlink die kan verwijzen naar die gedragscode.

Het is tevens mogelijk dat de site melding maakt van de gedragscode in haar algemene voorwaarden.

Laten we eraan herinneren dat de Belgische wet op de elektronische handel u verplicht aan de internetgebruiker informatie te verschaffen over de gedragscodes waaraan u eventueel onderworpen bent en over de wijze waarop deze codes op elektronische wijze kunnen worden geraadpleegd.

Tot slot moet u weten dat beweren een ondertekenaar van een gedragscode te zijn, terwijl dit niet het geval is, een misleidende handelspraktijk is. Hetzelfde geldt voor de stelling dat een gedragscode is goedgekeurd door een publieke of andere instantie, terwijl dit niet het geval is.

Wat is de draagwijdte van mijn toetreding tot een gedragscode?

Het op uw site verwijzen naar een gedragscode leidt tot bepaalde gevolgen. Enerzijds bent u er immers toe gehouden deze code te respecteren, in navolging van de andere prestatieverleners die er bij aansluiten. Anderzijds kan deze gedragscode in bepaalde omstandigheden gevolgen hebben in het voordeel van uw klanten.

Het nut van een gedragscode kan zich soms enkel op strikt "intern" niveau situeren. Bepaalde codes voorzien echter de mogelijkheid voor een derde (consument of een andere) een klacht in te dienen bij de vereniging die aan de basis ligt van de gedragscode en die open staat voor alle prestatieverleners van een bepaalde sector.

Teneinde de doeltreffendheid van de aangenomen code te verzekeren, moet de vereniging de zorg op zich nemen te voorzien in een orgaan dat belast is met het toezicht op de naleving van de code. In dat geval worden een procedure en sancties voorzien. Bovenop de sancties van pecuniaire aard, kunnen sancties van het "professionele" type, zoals de uitsluiting uit de vereniging en negatieve reclame door de ruchtbaarheid die aan  gedragingen van de onderneming worden gegeven, een aanzienlijk effect hebben.

Daarnaast is het voor een klant mogelijk om zich te beroepen op de bepalingen van de gedragscode in het kader van een vordering in rechte, onafhankelijk van enige tussenkomst van een vereniging.

Er moeten wel twee hypotheses worden onderscheiden:

  • ofwel verwijst u uitdrukkelijk naar de gedragscode in uw contractuele documenten: in dat geval zal de code deel uitmaken van de overeenkomst en uw klanten hebben het recht zich erop te beroepen;
  • ofwel verwijst u niet naar de gedragscode in uw contractuele documenten: in dat geval is het niet zeker dat de code enige dwingende waarde heeft en dat uw klanten ze in rechte kunnen inroepen.

Evenwel is het mogelijk dat de gedragscode een juridische waarde krijgt, afgeleid ten titel van standaardreferentie en dat dit toelaat aan de rechter om het gedrag van de prestatieverleners te beoordelen. De rechter kan in feite bijdragen tot de effectiviteit van een door een corporatieve instelling uitgevaardigde of opgestelde gedragscode in die zin dat hij deze als een beroepsstandaard beschouwt waarvan de schending een fout uitmaakt die juridisch dient te worden gesanctioneerd.