Handelaar
Background image
Commerçant
Commerçant
Commerçant

Het auteursrecht

Welke zijn mijn verplichtingen inzake auteursrecht?

Het doel van dit deel is op praktische wijze de belangrijkste aspecten van het auteursrecht uiteen te zetten die verbonden zijn aan de creatie en het op internet brengen van een website.

Als u een website creëert, of het nu gaat om een informatieve, commerciële of andere site, moet u namelijk rekening houden met de rechten (auteursrecht, beeldrecht, merkenrecht) die andere personen bezitten op de werken (tekst, beeld, foto, grafiek, muziek- of videosequens, enz.) die u in uw site opneemt.

Omgekeerd kan uw website zelf een werk zijn dat niet alleen door het auteursrecht wordt beschermd, maar ook door het recht sui generis op databanken.

Aangezien het om een ingewikkelde materie gaat, belichten we hier enkel de grote principes van het auteursrecht belichten. Voor meer specifieke aangelegenheden raden wij u aan het advies in te winnen van een gespecialiseerde jurist.
Alvorens een antwoord te geven op de concrete vragen die kunnen opkomen, zetten we even de grondbeginselen van het auteursrecht op een rijtje.

Op het internet wordt het auteursrecht niet altijd geëerbiedigd! De mogelijkheden geboden door de nieuwe technologieën (de geduchte functie knippen/plakken, het feit dat u enkel op een knop moet drukken om een document van honderden bladzijden te printen, de mogelijkheid om snel werken te scannen, het gebruik van zoekmotoren waardoor u heel snel beelden of foto's kunt vinden, enz.) zijn namelijk zo groot dat andermans werk thans nog gemakkelijker kan worden geëxploiteerd dan vroeger. Zo gebeuren er tegenwoordig zoveel manipulaties (reproductie, wijziging, enz.) die in strijd zijn met het auteursrecht en komen er zo weinig reacties vanwege de auteurs die het slachtoffer zijn van die manipulaties dat u zou denken dat auteursrechten niet (meer) bestaan en u zich ongestraft om het even wat kunt permitteren!

Niets is minder waar! Niet alles is toegestaan, zelfs niet op het internet. Een aantal beslissingen van de rechtspraak - slechts de eerste van een lange reeks - tonen aan dat het auteursrecht nog steeds geldt en dat u zware boetes kunt oplopen als u dat recht niet eerbiedigt.

Het auteursrecht verschaft de auteurs de exclusieve rechten op het gebruik van hun werk. Daaruit volgt dat u over het algemeen de voorafgaande toestemming moet hebben van de eigenaar van de rechten op het werk dat u wilt gebruiken (voor een reproductie zoals een fotokopie, een afdruk, om het te knippen/plakken, om het te wijzigen of aan het publiek mee te delen, wat het geval is als u het online op een website plaatst).

Op het internet wordt vaak op die manier te werk gegaan. Een voorbeeld : de uitbater van het cybercafé van Besançon, die werd veroordeeld omdat hij het werk "Le Grand Secret" van Dokter Gubler op het internet verspreidde, scande vooraf het boek (eerste reproductie); nadien plaatste hij het bestand op zijn webpagina en dus op een server (tweede reproductie en mededeling van het werk aan het publiek); vervolgens konden de personen die zijn site bezochten de tekst downloaden (weer een reproductie) en hem eventueel afdrukken op papier (laatste reproductie). In dit geval kan men ook stellen dat het werk aan het publiek werd meegedeeld en dat er anderzijds een reproductie van het werk was, zijnde twee handelingen die het exclusieve recht van de auteur uitmaken, en dat door het enkele feit dat het werk via de website toegankelijk werd gemaakt voor het grote publiek.

Om de regels over het auteursrecht na te leven, had de uitbater eerst de toestemming van de eigenaar van die rechten moeten bekomen. Dat gold ook voor de Franse studenten die de teksten van liederen van Jacques Brel en Michel Sardou digitaliseerden en online brachten en daarvoor werden veroordeeld. Voordat u een werk via het internet verspreidt, moet u dus de toestemming hebben van de eigenaar van de rechten (die vaak ook de schepper van het werk is, doch niet altijd, want hij kan zijn rechten hebben afgestaan, in het bijzonder aan een maatschappij voor het collectief beheer van auteursrechten).

Bij bestelling van een website moet ook worden uitgemaakt hoe de auteursrechten worden verdeeld tussen de provider en de klant. Over het algemeen wordt de website namelijk ontwikkeld door de provider, die er componenten in opneemt die hij van de klant of derden heeft gekregen. Het komt er dus op aan, naargelang van de wensen en behoeften van de partijen, de waarborgen en overdrachten van auteursrechten duidelijk vast te leggen in de overeenkomst.

Wat is beschermd door het auteursrecht?

Elk werk dat oorspronkelijk is en in een bepaalde vorm is gegoten, is beschermd door het auteursrecht. Wat betekenen de begrippen werk, oorspronkelijkheid en vorm ?

Het begrip werk wordt heel ruim opgevat en behelst onder meer :

  • teksten van elke aard (romans, novellen, gedichten, wetenschappelijke of technische teksten, handleidingen, enz.), ongeacht de inhoud, lengte, bestemming (ontspanning, opvoeding, informatie, reclame, propaganda, enz.) of vorm (met de hand geschreven, getypt, gedrukt of in elektronische versie);
  • fotografieën, ongeacht de informatiedrager (papier of digitaal) en het onderwerp (persoon, landschap, actualiteit, tabel in het openbaar domein, enz.);
  • beelden, al dan niet virtueel, van welke aard ook (tekeningen, letterwoorden, iconen, logo's, grafieken, landkaarten, enz.);
  • muzieksequensen, videosequensen of audiovisuele sequensen in het algemeen, ongeacht het formaat of de informatiedrager;
  • computerprogramma's (spelletjessoftware);
  • databanken.

Om beschermd te zijn, moet een werk oorspronkelijk zijn. Dat is een abstract criterium, dat in de praktijk moeilijk te definiëren is. Het betekent dat het werk de stempel moet dragen van de persoonlijkheid van de auteur of een "eigen intellectuele schepping van de auteur" moet zijn. Wij zullen hier niet in details treden, maar de oorspronkelijke aard van een werk is een feitelijke aangelegenheid die door de rechter soeverein wordt beoordeeld. Het valt dus moeilijk uit te maken of een werk al dan niet als oorspronkelijk wordt beschouwd zolang de rechter zich niet heeft uitgesproken over die aard. Dde rechtspraak interpreteert dat begrip oorspronkelijkheid heel soepel. In de meeste gevallen zal een werk dus als oorspronkelijk worden beschouwd.

Opgelet: oorspronkelijk betekent geenszins mooi !

Oorspronkelijkheid is een begrip dat niets te maken heeft met esthetica. Het is niet omdat u een werk lelijk of zelfs belachelijk vindt dat het niet als oorspronkelijk kan worden beschouwd. De kwaliteit en de verdienste van een werk mogen namelijk niet worden verward met de oorspronkelijkheid van dat werk. Enkel dat laatste kenmerk bepaalt of een werk door het auteursrecht kan worden beschermd.

Bijgevolg zijn de volgende werken niet beschermd door het auteursrecht, omdat ze niet oorspronkelijk zijn:

  • eenvoudige, slaafse reproducties van wat bestaat;
  • onbewerkte informatie (het adres van een museum, het aantal bezoekers van een tentoonstelling, het aantal fotografieën die in een databank beschikbaar zijn);
  • vormen die alleen door een machine worden gecreëerd of spontaan in de natuur voorkomen.

Om beschermd te zijn, moet een werk ook een bepaalde vorm hebben gekregen die door de zintuigen kan worden waargenomen. Die voorwaarde vormt geen probleem voor werken die online beschikbaar zijn, aangezien ze noodzakelijkerwijze vooraf in een vorm moeten zijn gegoten om zichtbaar te kunnen zijn. Deze voorwaarde houdt a contrario in dat het auteursrecht geen bescherming biedt, noch aan ideeën (ook al zijn die geniaal of oorspronkelijk), noch aan methodes of stijlen (ook al zijn die oorspronkelijk). Bij het creëren van een website kunt u zich dus laten inspireren door stijlen die door anderen worden gebruikt op voorwaarde dat u geen enkel oorspronkelijk formeel element kopieert.

Bestaan er andere voorwaarden om te worden beschermd door het auteursrecht?

NEEN, er worden geen andere voorwaarden opgelegd om auteursrechtelijk beschermd te zijn. Het volstaat dat het werk oorspronkelijk is en een bepaalde vorm gekregen heeft.

U moet dan ook geen formaliteiten vervullen, zoals een exemplaar van het werk indienen bij een bestuur of de copyright-vermelding © aanbrengen (wij raden u echter aan dat laatste toch te doen omwille van de bewijskracht). De bescherming begint te lopen vanaf het ogenblik dat het werk gecreëerd is. Maar als een werk bijvoorbeeld niet oorspronkelijk is, volstaat een "copyright" niet om het auteursrechtelijk te laten beschermen.

Wil u daarentegen een onderscheidend teken laten beschermen door het merkenrecht (dat niet hetzelfde is als het auteursrecht), dan moet u het merk formeel deponeren.

Waartegen kan de auteur van een werk zich verzetten?

Met andere woorden: welke rechten moet u bekomen als u andermans werk wilt gebruiken bij het ontwerpen van uw website ?

In feite beschikt een auteur over twee soorten rechten:

  • vermogensrechten: rechten die het een auteur mogelijk maken economisch voordeel te halen uit de exploitatie van zijn werk. Ze zijn overdraagbaar en kunnen het voorwerp uitmaken van licentiecontracten;
  • morele rechten: beschermen de integriteit van het werk, de relatie van het werk met de auteur en de reputatie van de auteur. Ze zijn niet overdraagbaar (hooguit kan er gedeeltelijk afstand van worden gedaan).

De vermogensrechten

In het kort omvatten de vermogensrechten:

1. Het reproductierecht in ruime zin: het is een voorrecht waarbij een auteur kan verbieden of toestaan dat zijn werk wordt gereproduceerd en de voorwaarden van die reproductie kan vastleggen. Meer bepaald omvat het reproductierecht:

  • het reproductierecht in enge zin: op grond van dat recht bepaalt de auteur de technische wijze van reproductie (fotografie, digitalisering met scanner), het soort informatiedrager (papier of digitaal), de plaats van de reproductie (op een website, op een cd-rom) en de voorwaarden voor de eerste commercialisering van de exemplaren. Dat recht omvat de al dan niet gedeeltelijke, tijdelijke of definitieve, directe of indirecte reproductie;
  • het recht om de aanpassing en vertaling van het werk toe te staan: dat recht slaat op de omzetting van het werk in een ander genre (een tekst interactief maken), het aanbrengen van allerhande wijzigingen (een tekst samenvatten, zoomen of de kleuren van een foto veranderen) en het vertalen in diverse talen;
  • het verhuurrecht of uitleenrecht: het recht voor een auteur om het origineel of een reproductie van zijn werk een zekere tijd ter beschikking te stellen van een derde (de houder van dat recht zou bijvoorbeeld de verhuur van een cd-rom gedurende een aantal maanden na het uitbrengen kunnen verbieden om genoeg tijd te maken voor de commercialisering van het werk);
  • het bestemmingsrecht: het recht om na te gaan hoe de reproducties van het werk worden gebruikt;
  • het distributierecht: het recht om exemplaren van het werk onder het publiek te verspreiden, bijvoorbeeld door ze te verkopen of in te voeren.

2. Het recht van communicatie aan het publiek: krachtens dat recht mag het werk aan het publiek worden meegedeeld en ook ter beschikking worden gesteld, zodanig dat elk lid van het publiek er individueel toegang toe kan krijgen, op het door hem gekozen tijdstip en op de door hem gekozen plaats. Volgens dat recht mag de auteur dus verbieden dat zijn werk rechtstreeks (d.w.z. zonder materiële informatiedrager) aan het publiek wordt gecommuniceerd. Het doet er niet toe of die communicatie op een podium in aanwezigheid van een publiek gebeurt (zelfs als de ruimte vrij toegankelijk is en de genodigden daartoe een register moeten ondertekenen) of door middel van een technische transmissiemethode (bijvoorbeeld via satelliet, de kabel, uitzending op een openbare plaats met een luidspreker of een ander middel alsook elektronische of onlineverspreiding). Dat recht slaat dus op de onlineoverdracht van een werk (langs het internet).

Als een werk dus binnen een onderneming of instelling via het intranet wordt verspreid, dan gaat het om een mededeling naar het publiek toe, waarvoor de auteur vooraf zijn toestemming moet hebben gegeven. Dat geldt bijvoorbeeld voor elektronische persoverzichten waarin krantenartikels via een intranet ter beschikking worden gesteld van de personeelsleden van een onderneming, bestuur of onderwijsinstelling.

Morele rechten

Naast die vermogensrechten geniet de auteur ook morele rechten, die de uitdrukking zijn van de band tussen de auteur en zijn werk. De morele rechten en de vermogensrechten mogen echter niet in volledig aparte vakjes worden ondergebracht. In de praktijk worden niet-vermogensrechtelijke prerogatieven (zoals het vaderschapsrecht) soms uitgeoefend voor vermogensrechtelijke doeleinden en omgekeerd.

De morele rechten omvatten:

  • het recht van openbaarmaking geeft de auteur de mogelijkheid te beslissen wanneer zijn werk voltooid is en wanneer en hoe het aan het publiek mag worden voorgesteld. Zich een nog niet voltooid werk toe-eigenen (bijvoorbeeld een muziekstuk waarvan het scheppingsproces nog aan de gang is) en het online brengen is dus een inbreuk op dat recht, want de auteur heeft zijn toestemming nog niet gegeven om het te verspreiden. En zelfs als zijn werk al voltooid is, heeft de auteur het recht het niet openbaar te maken of de openbaarmaking ervan uit te stellen. Op een niet openbaar gemaakt werk kan geen beslag worden gelegd!
  • het vaderschapsrecht houdt in dat de auteur het vaderschap van een werk kan opeisen, d.w.z. dat hij kan beslissen dat zijn naam (of een pseudoniem) bij het exploiteren wordt vermeld of dat het werk anoniem wordt gepubliceerd. Het zich toe-eigenen van andermans werk is dus een schending van dat recht, net als het verspreiden ervan onder de naam van de auteur indien die het niet wenst.
  • het recht op integriteit laat de auteur toe zich te verzetten tegen elke wijziging van zijn werk, d.w.z. de invoeging van het werk in een nieuwe context (ingekorte of samengevatte tekst, anders in beeld gebrachte foto, met een filter of door speciale effecten gewijzigde foto).
  • het recht op eer en reputatie geeft de auteur steeds het recht te eisen dat zijn werk niet wordt gebruikt indien hij meent dat het gebruik ervan, zelfs wettelijk en na een toestemming te hebben bekomen, zijn eer of reputatie zou kunnen schaden. Op die basis hebben de Rolling Stones aan de CDU gevraagd om hun lied "Angie" niet meer te gebruiken bij electorale meetings van Angela Merkel, hoewel de toestemmingen waren gevraagd aan de Duitse Auteursvereniging.

Hoe lang is een werk beschermd?

De bescherming door het auteursrecht is beperkt in de tijd. Als algemene regel geldt dat het werk beschermd is tot 70 jaar na de dood van de auteur (of na de dood van de laatste auteur indien er meerdere zijn). Dit betekent, bijvoorbeeld, dat de partituren van de concerto's van Mozart niet langer door het auteursrecht zijn beschermd. U kunt ze dus reproduceren (bijvoorbeeld door fotokopieën te maken) zonder dat u daarvoor de toestemming nodig heeft van de erfgenamen van Mozart (maar om concerten waarop die partituren worden gespeeld, uit te brengen, moet u normaal wel de toestemming hebben van de uitvoerende musici, uitgeverijen en platenfirma's).

Wat is er niet door het auteursrecht beschermd?

De volgende werken zijn niet beschermd door het auteursrecht en mogen dus onder andere worden gereproduceerd zonder toestemming van de auteur:

  • een werk dat niet oorspronkelijk is! Dat begrip is heel relatief en moet door de rechter worden beoordeeld. Wij raden u dus af vrij te beslissen of andermans werk oorspronkelijk is of niet;
  • een werk dat niet langer beschermd is, d.w.z. waarvan de auteur sedert meer dan 70 jaar overleden is (soms moet u wel het akkoord krijgen van andere eigenaars van rechten);
  • een werk bedoeld in artikel 8 van de wet op het auteursrecht. Dat artikel bepaalt dat er geen auteursrecht bestaat op sommige werken, ook al zijn die oorspronkelijk : redevoeringen uitgesproken op vergaderingen van vertegenwoordigende lichamen, tijdens openbare zittingen van rechtscolleges of op politieke bijeenkomsten, alsook officiële akten van de overheid (wet, decreet, ordonnantie, enz.).
  • Aangezien zo'n werken niet beschermd zijn door het auteursrecht, kunnen zij onder andere vrij worden gereproduceerd en onder het publiek verspreid, bijvoorbeeld via een website.

Nogmaals: een idee, ook al is het origineel, wordt niet door het auteursrecht beschermd zolang het niet in een vorm is gegoten en dus concreet gestalte heeft gekregen.

Mag ik een werk dat door het auteursrecht is beschermd dan nooit reproduceren?

Er zijn gevallen waarin een auteursrechtelijk beschermd werk geheel of gedeeltelijk mag worden gereproduceerd en waarvoor de toestemming van de auteur niet is vereist. De wet op het auteursrecht bevat namelijk enkele uitzonderingen. Die uitzonderingen zijn echter weinig talrijk. Bovendien gelden daarvoor zo'n strenge voorwaarden dat het vaak niet eenvoudig is er gebruik van te maken bij het ontwerpen en online plaatsen van een website. Wij raden u aan u desgevallend tot een raadgever of advocaat te richten.

Tot wie moet ik mij richten om toestemming te krijgen?

Uit wat voorafgaat, volgt dat u de toestemming van de auteur moet hebben om een werk te exploiteren. U moet met hem dus een overeenkomst sluiten. Daartoe moet u zich drie vragen stellen:

  • Wie bezit de auteursrechten op het werk?
  • Is de auteur altijd de houder van de rechten? Heeft hij ze niet overgedragen?
  • Heeft de auteur het beheer van zijn rechten niet toevertrouwd aan een maatschappij voor het beheer van auteursrechten?

Principe

In principe is de houder van de auteursrechten de natuurlijke persoon die het werk heeft gecreëerd. Die persoon is de "oorspronkelijke houder" van de auteursrechten. Om de bewijslast te verlichten, wordt de persoon van wie de naam (of een willekeurig teken) op het werk vermeld staat, op een reproductie van het werk of in verband staat met een mededeling aan het publiek, geacht de houder van de auteursrechten te zijn.

Indien het werk door meer dan een persoon werd gecreëerd, gaat het in principe om een samenwerking en behoort het auteursrecht toe aan alle scheppers van het werk. Een persoon mag slechts aanspraak maken op het medeauteurschap van het werk als hij effectief een creatieve bijdrage levert tot de vormgeving van dat werk (dat geldt niet voor de persoon die enkel ideeën aanbrengt of alleen technische gegevens invoert). In dat geval moet u dus de toestemming vragen aan elk van de medeauteurs.

Overigens kunnen er voor een website of een database twee soorten auteurs zijn:

  • de auteur of de medeauteurs van de website : op zich en ongeacht de inhoud is een website immers vaak een door het auteursrecht beschermd werk doordat hij een originele samenstelling is van diverse elementen;
  • de auteur of auteurs, niet van de website zelf, maar van de onderdelen van de website (een tekst, foto, logo, muzieksequens).

Overdracht van het auteursrecht

Mogelijk is de auteur van een werk geen houder meer van de (vermogens)rechten doordat hij ze heeft overgedragen of kan hij de rechten niet meer verlenen doordat hij een vergunning heeft gegeven aan een derde. Die persoon wordt dan de afgeleide houder van de auteursrechten. U moet de auteur dus vragen of hij nog steeds houder is van de rechten en, als dat niet zo is, wie de verkrijger is van de rechten.

Voor computerprogramma's bepaalt de wet dat er een vermoeden van overdracht van de vermogensrechten van werknemer naar werkgever is als het programma gemaakt is in het kader van een arbeidscontract of in opdracht van de werkgever.

Naast de eventuele overdracht van de vermogensrechten mag u ook de oorspronkelijke auteur niet over het hoofd zien. Indien nodig moet u hem vragen afstand te doen van zijn vermogensrechten om elke betwisting achteraf te vermijden. Morele rechten zijn namelijk niet volledig overdraagbaar, maar een gedeeltelijke overdracht is mogelijk.

Maatschappijen voor het beheer van auteursrechten

Een auteur die niet zelf wil instaan voor het beheer van zijn rechten kan die taak toevertrouwen aan een vennootschap voor het beheer van auteursrechten (SABAM, SOFAM, SACD, SCAM, enz.). Dat biedt het voordeel dat de gebruiker slechts met één gesprekspartner over de rechten moet onderhandelen, wat interessant is als hij verscheidene werken wil exploiteren. Indien de houder van de rechten of de naam van de auteur niet is vermeld, kan er dus bij die maatschappijen voor collectief auteursrechtenbeheer worden nagetrokken of het werk in hun catalogus voorkomt. De beheersmaatschappijen zijn trouwens wettelijk verplicht de door hen beheerde repertoria ter plaatse te laten inkijken.

Welke stappen moet ik ondernemen om een website te maken?

Indien u een website creëert die beschermde werken bevat (tekst, beeld, foto, muzieksequens of video), dan moet u de volgende stappen ondernemen en u laten bijstaan door een bevoegde persoon.

  • Eerste stap: maak een lijst op van de componenten die u op uw webstek wil reproduceren of gebruiken en die beschermd zijn door het auteursrecht.
  • Tweede stap: ga na wie de auteursrechten bezit waarvoor u een toestemming nodig heeft.
  • Derde stap: maak uit welke exclusieve auteursrechten er gelden voor de werken die u wil gebruiken en waarvoor u de nodige toestemmingen moet bekomen in verband met het auteursrecht.
  • Vierde stap: stel een ontwerp van overeenkomst op en onderhandel over de rechten met de auteur(s) of maatschappij voor collectief auteursrechtenbeheer.

Welke zijn de naburige rechten die naast de auteursrechten bestaan?

Naast de auteursrechten in enge zin erkende de wetgever ook andere rechten, die meestal "naburige rechten" worden genoemd. Die rechten worden toegekend aan categorieën van personen die door hun werk en/of investeringen toestaan dat de werken vertolkt, uitgevoerd, geproduceerd, via de radio uitgezonden en meer algemeen voor het publiek beschikbaar gesteld worden.
Die categorieën van personen zijn respectievelijk uitvoerende kunstenaars, producenten van fonogrammen, films of databanken en omroeporganisaties. Naburige rechten gelden voor "beschermde werken".

Wilt u beschermde werken in uw website opnemen, dan moet u niet alleen het auteursrecht eerbiedigen, maar ook de naburige rechten op die werken.

Eenzelfde werk kan namelijk bestaan uit zowel onderdelen die door het auteursrecht beschermd zijn als uit prestaties die door een naburig recht beschermd zijn. Zo kan een audio-cd verscheidene beschermde werken bevatten. Enerzijds bestaat hij uit auteursrechtelijk beschermde muziekwerken en uitvoeringen van muziekwerken die beschermd zijn door het recht van de uitvoerende kunstenaars. Anderzijds is die compact disc een reproductie van een fonogram en geniet hij als dusdanig bescherming door het naburige recht van de producenten van fonogrammen.

Heb ik het recht om software voor de aanmaak van een webpagina te gebruiken?

Om uw webpagina te creëren, gaat u waarschijnlijk gebruik maken van software die daarvoor ontworpen is. Om uw website te downloaden op de server van de internetprovider gaat u ook passende software gebruiken. Om uw site te raadplegen, gaat u navigatiesoftware gebruiken. Heeft u het recht om gebruik te maken van al die programma's? Zijn het geen illegale kopieën?

Het lijkt misschien evident, maar toch herinneren wij eraan dat ook software door het auteursrecht beschermd is. In de praktijk komt het erop neer dat, als u gebruikmaakt van een computerprogramma, u daarvoor de toestemming moet hebben van de eigenaar van het auteursrecht op dat programma. Doorgaans krijgt u een licentie bij de aankoop van het programma op cd-rom of diskette.

Mag ik een op het internet gevonden foto scannen of reproduceren en hem in mijn webpagina toevoegen?

Om uw website aantrekkelijker te maken, zal u waarschijnlijk geneigd zijn er een of meer gescande (gedigitaliseerde) foto's in te voegen. Mag u een analoge foto scannen en ze op uw site plaatsen? Dat hangt ervan af. Er zijn twee hypotheses:

1. Ofwel nam u de foto zelf (van uw vakantie, uw gezin, uw autoverzameling, enz.) en bent u dus houder van het auteursrecht op die foto. In principe mag u ze dus vrij reproduceren en aan het publiek meedelen via uw website, voor zover het gefotografeerde voorwerp niet zelf beschermd is door het auteursrecht (foto van een andere beschermde foto, van een schilderij, een beeldhouwwerk, een Kuifje-album). Is dat het geval, dan moet u toestemming vragen aan de auteur van het gefotografeerde voorwerp.

Maar opgelet: daar blijft het niet bij! Als u een persoon fotografeert, moet u ook het recht op het beeld van die persoon eerbiedigen. Dit recht, dat niet rechtstreeks verbonden is met het auteursrecht, verschaft elke gefotografeerde persoon de mogelijkheid zich te verzetten tegen iedere reproductie van zijn beeld (onder meer via het internet) en tegen iedere mededeling aan het publiek. In dat geval moet u dus de toestemming vragen van de afgebeelde persoon.

2. Ofwel scant (digitaliseert) u een foto uit een boek of een tijdschrift met de bedoeling ze op uw website te plaatsen. In dat geval is het best mogelijk dat de foto beschermd is door het auteursrecht, want het volstaat dat ze oorspronkelijk is. Welnu, er wordt unaniem aangenomen dat het scannen (of op een andere manier digitaliseren) van een werk een reproductie is en onder het auteursrecht valt. Daaruit volgt dat u die foto doorgaans niet mag scannen en ze ook niet op uw site mag plaatsen zonder het akkoord van de fotograaf (of een andere persoon aan wie de rechten zijn overgedragen). Buiten dat akkoord van de fotograaf moet u tevens de toestemming krijgen van de auteur van het gefotografeerde voorwerp of van de gefotografeerde persoon.

Opgelet! Het is niet omdat u een foto of de negatieven ervan heeft aangekocht dat u ook houder bent van de auteursrechten. U moet die rechten dus blijven eerbiedigen.
In verband met de op internet "gevonden" foto's, kan u deze slechts gebruiken in het geval dat de verantwoordelijke van de site waarop u deze foto's heeft gevonden u uitdrukkelijk toelaat dit te doen en binnen bepaalde limieten (bijvoorbeeld volgens de gebruiksvergunning).

Mag ik een beeld (tekening) gebruiken en het in mijn webpagina toevoegen?

Naast foto's zal u misschien geneigd zijn ook enkele beelden (zoals humoristische tekeningen of gedeelten van stripverhalen) op uw website te plaatsen om hem aantrekkelijker te maken. Zoals voor foto's, mag u een beeld niet scannen of een op het internet gevonden beeld niet kopiëren om in uw site op te nemen dan wanneer u zelf de tekenaar van dat beeld bent en voor zover het geen herkenbaar portret van een persoon is.

In de andere gevallen is het beeld beschermd door het auteursrecht indien het oorspronkelijk is, wat vaak het geval is. Bijgevolg moet u vooraf de toestemming van de auteur vragen. Krachtens het beeldrecht heeft u ook de toestemming nodig van de getekende persoon. Soms is het beeld niet alleen beschermd door het auteursrecht maar ook door het merkenrecht.

Eens te meer blijkt dus dat u zelden zonder toestemming een beeld op uw website mag exploiteren zonder toestemming, tenzij u uw creatieve scheppingskracht de vrije teugel laat.

Mag ik een tekst kopiëren en hem in mijn webpagina toevoegen?

Stel dat u, naast foto's en beelden, ook tekst op uw webpagina wilt plaatsen. U kunt bijvoorbeeld zo'n tekst zelf opstellen of een bestaande tekst scannen en hem in uw site als beeldbestand of als tekstbestand invoegen na gebruik van een tekstherkenningsprogramma. Kunt u om het even welk type tekst in uw site inbrengen? Ook op deze vraag is het antwoord neen.
Hierboven stelden we reeds dat een tekst door het auteursrecht beschermd is als hij oorspronkelijk is. Het doet er niet toe hoe lang hij is (een slogan, enkele regels of verscheidene pagina's) of op welke informatiedrager hij aanvankelijk geplaatst werd (papier, dvd, cd-rom, website, USB-stick, enz.).

Dat is geen probleem zolang u de auteur van de tekst bent, wat veronderstelt dat u de inhoud van de tekst zelf hebt uitgevonden. Het kopiëren van een bestaande tekst impliceert uiteraard niet dat u zelf de auteur van de tekst wordt.

Als de tekst echter beschermd is door het auteursrecht, kan hij niet op een site worden gereproduceerd zonder toestemming van de auteur. Op grond van dat principe beschouwt de Franse rechtspraak dat het digitaliseren van het werk van Jacques Brel en van Michel Sardou, zonder toestemming van de auteurs van de rechten, namaak is. In België gaat de rechtspraak ervan uit dat de reproductie van persartikels op een internet-database de toestemming van de auteurs vereist.

Uiteraard gelden voor bovenstaande principes dezelfde uitzonderingen als die op de auteursrechten.

Mag ik een werk (beeld, logo, icoon, foto, tekst, videosequens, muziekbestanden) van een andere site kopiëren of downloaden en op mijn site plaatsen?

Hier gaat het niet meer om het digitaliseren van een werk vanaf een analoge informatiedrager (een papieren document), maar om het downloaden van een werk (beeld) dat zich op een site bevindt en dat de internetgebruiker op zijn eigen site plaatst en via het internet dus (her)verspreidt.

Met de bekende functie knippen/plakken (copy/paste), die in de meeste programma's zit, verzamelt u in een mum van tijd een indrukwekkende reeks gegevens die zich als tekstbestanden, beeldbestanden, foto's, enz. op andere websites bevinden. Nogmaals, deze technische functie, die het reproduceren heel makkelijk maakt, moet met mate worden aangewend en de auteursrechten moeten hoe dan ook geëerbiedigd worden.

Het kopiëren of downloaden van een werk komt namelijk neer op het reproduceren van dat werk en door het te (her)verspreiden via het internet wordt het aan het publiek meegedeeld. Welnu, een en ander valt onder het auteursrecht. Indien het werk beschermd is door het auteursrecht, wat doorgaans het geval is, moet u dus in principe vooraf de toestemming van de auteur bekomen.

Kan ik een beeld of foto van een analoge informatiedrager scannen of een beeld of foto van een digitale informatiedrager kopiëren en op mijn website plaatsen, zelfs als ik er vooraf wijzigingen in aanbreng (bijvoorbeeld door middel van een beeldverwerkingssoftware)?


Op de markt bestaat er software voor de verwerking van beelden of tekeningen, waardoor een foto of een beeld zodanig kan worden gewijzigd (verandering van grootte, kleuren, vormen, contrast, oriëntatie, kadrering, enz.) dat het gewijzigde beeld geen enkele gelijkenis meer vertoont met het oorspronkelijke. Kunt u het in dat geval stellen zonder de toestemming van de auteur van het oorspronkelijke werk (voor zover het beschermd is door het auteursrecht en dus oorspronkelijk is)?

NEEN, het is niet omdat dit nieuwe beeld niet meer lijkt op het oorspronkelijke dat u zich om het even wat mag permitteren. Om dat beeld te kunnen omvormen door middel van de geschikte software, heeft u het eerst gereproduceerd (hetzij door het te scannen, hetzij met knippen/plakken), waarvoor de toestemming van de auteur nodig is. Bovendien valt het herwerken, het wijzigen van het beeld met tekensoftware niet enkel onder het "aanpassingsrecht" maar ook onder het "recht op integriteit van het werk". Dat zijn exclusieve auteursrechten. Bijgevolg vereisen zulke wijzigingen meestal ook de toestemming van de auteur.

Indien het omgevormde beeld helemaal niet meer op het oorspronkelijke lijkt, hoe kan de auteur dan een inbreuk op zijn rechten opsporen en zich op die rechten beroepen? Men dient te weten dat er nu systemen van technische bescherming bestaan (bijvoorbeeld "tatoeëring" of "markering") die het mogelijk maken een digitaal werk te identificeren - ook al werd het grotendeels gewijzigd - en het makkelijk op het internet terug te vinden.

Mag ik muziekbestanden (bijvoorbeeld mp3's) op mijn site ter beschikking stellen van de internetgebruikers?

Wij zullen ons bij de behandeling van dit actuele probleem gemakshalve beperken tot muziekbestanden in mp3-formaat.

Wat is een mp3-formaat?

De mp3-norm is een standaard voor de compressie van audiogegevens. Het mp3-formaat maakt het u mogelijk gewone geluidsbestanden 10 tot 13 maal te comprimeren met een uiterst miniem kwaliteitsverlies. Daardoor kunt u de inhoud van 10 tot 13 "traditionele" cd's opslaan op één enkele cd van het mp3-formaat. U snapt meteen wat voor mogelijkheden dit biedt op het internet : vroeger had men uren nodig om een lied van enkele minuten te downloaden, terwijl men nu de klus kan klaren in enkele seconden als het om een mp3-bestand gaat. Het internet puilt uit van geluidsbestanden op MP3-formaat (die soms illegaal zijn), omdat ze van de ene internetgebruiker naar de andere circuleren of omdat sommige internetgebruikers de inhoud van hun gewone cd's op hun computer opnemen, de bestanden comprimeren door middel van passende software en ze vervolgens verspreiden via het net.

Is zoiets toegelaten?

Meestal niet ! Een muziekstuk is, zoals elke andere artistieke of literaire creatie, beschermd door het auteursrecht indien het oorspronkelijk is, wat vaak het geval is. Het is niet omdat u zich op het internet begeeft dat die principes niet meer gelden, ook al is de omvang van de fraude op het net zo groot dat u de illusie krijgt dat het auteursrecht daar niet van toepassing is.

Indien het werk dus beschermd is door het auteursrecht, is het verboden de inhoud van een voorafgaandelijk gedigitaliseerde vinylplaat of cd op een andere informatiedrager te kopiëren. Bijgevolg is het ook verboden zulke bestanden te comprimeren met behulp van MP3-compressiesoftware en ze via uw website ter beschikking te stellen van de internetters zonder toestemming van de eigenaar van de rechten op de aldus gecomprimeerde werken. Dergelijke daden zijn namelijk reproducties en mededelingen aan het publiek; ze vallen onder het exclusieve recht van de auteur. Belgische en buitenlandse rechtbanken pasten die principes reeds toe en veroordeelden sommige personen tot zware gevangenisstraffen. Die personen werden schuldig bevonden aan namaak omdat ze een site hadden gecreëerd waar de bezoekers gratis illegale muziekstukken (in MP3-formaat) konden downloaden. Tal van maatschappijen (zoals Napster) kregen het ook aan de stok met het gerecht omdat ze software en een platform hadden ontworpen waardoor websurfers (meestal illegale) mp3-bestanden vrij onder elkaar konden uitwisselen.

Mag ik dan nooit mp3-bestanden op mijn site plaatsen?

Natuurlijk mag u dat. Het gebruik van de mp3-norm is als dusdanig niet verboden. Wat wel een probleem vormt, zijn de gevolgen die het gebruik van mp3-bestanden kunnen hebben op de auteursrechten. Er bestaan bijvoorbeeld gevallen waarin het op een website plaatsen van een mp3-bestand niet strafbaar is:

  • hetzij omdat het werk niet oorspronkelijk en bijgevolg niet beschermd is door het auteursrecht (zo'n geval komt wel zelden voor);
  • hetzij omdat u het werk zelf heeft gecomponeerd, geïnterpreteerd en opgenomen. In dat geval bent u in principe de auteur van het werk en kan u het naar goeddunken verspreiden en reproduceren;
  • hetzij omdat het werk niet meer beschermd is door het auteursrecht doordat de auteur al meer dan 70 jaar overleden is. Maar opgelet hier : al moet u geen toestemming vragen aan de componist van het muziekstuk of van het lied, toch heeft u soms het akkoord nodig van de muzikanten (de uitvoerende kunstenaars) en de platenmaatschappijen. Ook dan moet u nog voorzichtig zijn, want er bestaan tal van arrangementen van werken die nog beschermd zijn door het auteursrecht, ook al zijn de werken zelf het niet meer;
  • hetzij omdat de verspreiding van de mp3-bestanden toegestaan is door de houder van de auteursrechten.

Mag ik met hyperlinks verwijzen naar sites die mp3-bestanden bevatten?

Het wordt niet aanbevolen om hyperlinks te creëren naar sites waarvan de wettelijkheid van de verspreiding van muzikale bestanden niet duidelijk vaststaat. Minstens is het voorzichtig te preciseren dat u niet de wettelijkheid garandeert van de sites naar waar uw hyperlinks verwijzen.

Mag ik een werk zonder "copyright-vermelding" vrij kopiëren?

Neen, niet noodzakelijk. Het voorkomen of het ontbreken van een copyright impliceert niet dat het werk beschermd of niet beschermd is door het auteursrecht. In wat voorafgaat, hebben wij namelijk gezien dat een werk automatisch beschermd is door het auteursrecht als het gecreëerd werd, oorspronkelijk is en een vorm gekregen heeft. Het is dus niet zo dat u een werk vrij mag kopiëren als er geen copyright op vermeld is. Als het werk beschermd is, bent u verplicht de toestemming van de auteur te vragen .
Ter wille van de bewijskracht raden wij u echter aan de vermelding "copyright Janssens-2004" aan te brengen indien u een - wellicht door het auteursrecht beschermd - werk van u (tekst, foto, enz.) in uw site wilt invoegen. Immers : volgens de wet wordt iemand verondersteld houder te zijn van het auteursrecht als zijn naam of een of ander teken als dusdanig op het werk wordt vermeld.

En wat met de werken met de vermeldingen "zonder auteursrechten" (copyright free) of de zogenaamde "freeware" of "shareware" of nog onder de vergunning "creative commons"?

Op het internet vindt u vaak databanken die werken voorstellen (foto's, beelden of software) waarvan gezegd wordt dat zij "zonder auteursrechten" zijn of onder "creative commons" vergunning en vrij mogen worden gereproduceerd. Voor software heeft men het ook over freeware (software die helemaal gratis is) of shareware (software die vrij wordt verdeeld om door de gebruiker te worden geëvalueerd). Na een proefperiode moet de gebruiker een vergunning aanvragen, zo niet mag hij de software niet verder blijven gebruiken. Die problematiek rijst ook voor de zogenoemde "vrije" software.

Impliceren zo'n vermeldingen noodzakelijkerwijze dat die foto's, beelden of software niet door het auteursrecht beschermd zijn ? In principe is het antwoord neen. Indien het werk oorspronkelijk is en de duur van de rechten niet verstreken is, dan is het auteursrechtelijk beschermd. Dat de houders van de rechten verklaren dat het werk "vrij van rechten" is (copyright free) doet hier eigenlijk niets ter zake. U kunt er wel van uitgaan dat die houders een gratis gebruiksvergunning geven.

In zo'n hypothese moet u op twee zaken letten:

  • enerzijds betekent een gebruiksvergunning niet dat u om het even wat mag doen: doorgaans wordt in de databanken aangegeven welk gebruik effectief toegestaan is (uitgesloten is bijvoorbeeld het gebruik voor commerciële doeleinden).
  • anderzijds is het mogelijk dat de vermeende houder van de rechten niet echt houder is van die rechten. In dat geval kan de auteur in kwestie zich bekend maken en zich verzetten tegen het gebruik van zijn werk. Het volstaat niet dat de gebruiker aanvoert dat hij te goeder trouw heeft gehandeld om vrijgesteld te zijn van zijn verplichtingen tegenover de houder van de auteursrechten (goede trouw sluit namaak niet uit!).

Tot slot nog deze waarschuwing : als een provider u een aantal bronnen ter beschikking stelt, dan betekent dit nog niet dat u daarmee alles mag doen wat u wilt. U moet ze gebruiken met eerbiediging van de rechten die u werden toegekend.

Als ik met hyperlinks verwijs naar een andere website, moet ik dan de toestemming vragen aan de eigenaar van die site?

Als u een eigen website creëert, gaat u waarschijnlijk links leggen naar een of meerdere andere sites (of naar een specifieke pagina van een andere site). Moet u in dat geval toestemming vragen aan de eigenaar van de site waarmee u een hypertextverbinding legt ?

Eigenlijk niet. Op zich hoeft hier geen probleem te zijn inzake auteursrecht. Al wordt er over die kwestie nog geredetwist onder juristen, toch bestaat de neiging om te stellen dat elke persoon die verantwoordelijk is voor een website geacht wordt de andere operatoren van het netwerk stilzwijgend te hebben toegestaan een hypertekstlink te leggen naar zijn website, voor zover die link eenvoudig is en verwijst naar de onthaalpagina (en niet naar een of andere subpagina van die website). Wat u echter niet mag doen, is hyperlinks leggen naar sites met illegale of schadelijke inhoud (revisionistische of pornografische sites, sites met illegal mp3-bestanden bijvoorbeeld).

Gebruikt u andere hyperlinktechnieken, die niet als "eenvoudig" beschouwd worden, hoed u dan voor eventuele juridische implicaties. Bijvoorbeeld : een hyperlink met titels (beschermd door het auteursrecht!) van persartikels met stelselmatige verwijzing naar de site die deze artikels publiceert. Zo'n praktijk kan worden beschouwd als oneerlijke concurrentie (parasitisme) en/of schending van het auteursrecht. Ook het gebruik van een "diepe link" kan voor problemen zorgen. Dat soort hyperlink voert naar een subpagina van de site en gaat dus voorbij aan de onthaalpagina. Volgens sommige siteverantwoordelijken is dat een schadelijke praktijk, onder meer als de onthaalpagina de enige is die reclame (webvertenties, banners) bevat en ze wegens de diepe link onzichtbaar blijft voor heel wat websurfers. Wees ook voorzichtig als u gebruikmaakt van de framingtechniek (kaders, vensters) gecombineerd met hyperlinks. Zie dat u het publiek niet op een dwaalspoor brengt over de uitgever van de site. Stel dat u in een venster (frame) een hyperlink legt naar een mooi gedicht op een andere site. Bij het aanklikken van die link zou het kunnen dat het gedicht op een zodanige manier verschijnt dat de internetgebruiker niet merkt dat hij zich op een andere site bevindt en verkeerdelijk meent dat het gedicht van u is. Vermijd zulke praktijken of zorg ervoor dat u de toestemming heeft van de persoon die verantwoordelijk is voor de in een zoekmachine opgenomen site en die in het algemeen zijn voorwaarden zal stellen.

Kan ik mij verzetten tegen hyperlinks naar mijn site?

Zoals we stelden in het antwoord op de vorige vraag, gaat men ervan uit dat de persoon die verantwoordelijk is voor een website de andere operatoren van het netwerk stilzwijgend toestond een hypertekstlink te leggen naar zijn site.

Dat principe moet wel sterk genuanceerd worden. U kan zich steeds verzetten tegen een hyperlink naar uw site indien die u schade kan toebrengen. Zo zou een pornografische of revisionistische website of een geringschattende of beledigende webtekst via een hyperlink kunnen verwijzen naar uw site. Afhankelijk van de context kan een hyperlink ook worden beschouwd als bedrieglijke reclame (verboden door de wet) of vergelijkende reclame (zonder naleving van alle voorwaarden van de wet). Ook een hyperlink die overmatig voordeel haalt uit uw werk wordt als schadelijk beschouwd. U ontwierp bijvoorbeeld een site met oorspronkelijke foto's over alpinisme en een andere gebruiker creëert een lege site die met een hyperlink stelselmatig verwijst naar de foto's op uw site, dit alles in een waas van geheimzinnigheid.

Om schadelijke gevolgen bij gebruik van hyperlinks te voorkomen, nemen sommige sites in hun algemene voorwaarden de volgende clausule op : "Elke gebruiker verbindt er zich toe toestemming te vragen aan de persoon die verantwoordelijk is voor deze website alvorens een hyperlink van welke aard dan ook te leggen naar deze site" of "Het is verboden zonder voorafgaande toestemming rechtstreekse of onrechtstreeks links te leggen naar deze pagina, naar bestanden of toepassingen van deze site". Zo zal men niet kunnen aanvoeren dat u impliciet uw toestemming heeft gegeven.

Welke sancties worden er getroffen indien ik het auteursrecht niet eerbiedig?

Op het niet-eerbiedigen van bovenstaande principes staan strafrechtelijke sancties (gevangenisstraf en/of boete) en/of burgerrechtelijke straffen (betaling van schadevergoeding bijvoorbeeld).

Namaak houdt niet in dat men schade wil toebrengen, noch dat men andermans recht op het werk kent. U ontloopt dus geen veroordeling door schuil te gaan achter het feit dat u te goeder trouw onwetend was. Op strafrechtelijk vlak daarentegen veronderstelt namaak een boosaardige of frauduleuze inbreuk.

In geval van schending van uw rechten kunnen er verschillende gerechtelijke acties in aanmerking worden genomen. Naast de klassieke vorderingen in rechte, bestaan er twee specifieke procedures inzake het auteursrecht.

De wet op het auteursrecht laat toe om een vordering tot staking in te stellen waardoor een snelle vordering ten gronde wordt ingeleid voor de rechter, om een inbreuk op een auteursrecht of een naburig recht vast te doen stellen en te doen stoppen. De Voorzitters kunnen tevens een bevel tot staking uitspreken ten aanzien van de tussenpersonen wier diensten door derden worden gebruikt om een auteursrecht of een naburig recht te schenden.

Een andere nuttige en praktische procedure in geval van schending van een intellectueel eigendomsrecht is het beslag inzake namaak. De titularissen van het auteursrecht zullen dan kunnen bekomen dat er overal door een of meerdere deskundigen wordt overgegaan tot de beschrijving van alle voorwerpen, elementen, documenten of procedés die van die aard zijn de namaak vast te stellen evenals de oorsprong, de bestemming en de omvang ervan.

Bovendien kan de rechter bevelen dat het vonnis ten laste van de overtreder wordt bekendgemaakt in de pers of een ander medium (bijvoorbeeld op de homepage van een website). Nagemaakte voorwerpen kunnen in beslag worden genomen.

Die straffen kunnen theoretisch lijken omdat fraude op het internet een kolossale omvang heeft aangenomen en het risico om te worden gesnapt miniem is. Wees echter op uw hoede! Er worden steeds meer technische middelen gebruikt om beschermde werken te identificeren en fraude op het internet op te sporen met geautomatiseerde zoekmachines. Bovendien stellen beroepsorganisaties of vennootschappen voor collectief beheer van auteursrechten alles in het werk om de rechten van hun leden te doen eerbiedigen. Ten slotte werden al tal van personen door onder meer Belgische en Franse rechtbanken veroordeeld wegens namaak omdat zij op hun site werken hadden geplaatst die door het auteursrecht beschermd zijn. Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig…

Is de website die ik maak beschermd door het auteursrecht of door een ander recht?

We hebben het er al over gehad: als u een website creëert, dan moet u andermans rechten en meer bepaald de auteursrechten eerbiedigen. Omgekeerd kunt u bescherming wensen voor uw eigen website en de inhoud ervan. U bent bijvoorbeeld amateurfotograaf en u wilt internetgebruikers de mogelijkheid geven uw foto's te raadplegen, maar u wilt vermijden dat iemand uw hele verzameling kopieert en daarmee een gelijkaardige site samenstelt. Wat voor foto's geldt, geldt ook voor gedichten, muziekstukken, wetenschappelijke publicaties en dergelijke meer. Misschien gaf u aan uw site ook een heel aparte structuur en originele opbouw mee en wenst u daarvan het geestelijk vaderschap te behouden.

Daar het hier om een complexe aangelegenheid gaat, treden wij niet in bijzonderheden. U moet wel weten dat de inhoud van uw site (teksten, beelden, foto's, enz.) door het auteursrecht kan worden beschermd als aan de hierboven vermelde voorwaarden is voldaan. Eventueel kunt u die rechten laten gelden voor zover u de auteur bent van die inhoud. Bovendien kan de site zelf (dat wil zeggen de voorstelling, lay-out, typografie, tekeningen, structuur) ook door het auteursrecht worden beschermd, zoals we hierna zullen zien. De enige voorwaarde is dat de site en de inhoud ervan oorspronkelijk zijn. Bijgevolg kunt u zich ertegen verzetten dat een derde die inhoudscomponenten reproduceert.

Voorts wordt door de wet een dubbele bescherming ingesteld voor databanken, enerzijds via het auteursrecht en anderzijds via een specifiek recht, nl. het recht sui generis.
Het auteursrecht beschermt oorspronkelijke databanken (een website kan namelijk worden beschouwd als een databank of kan een databank bevatten). Oorspronkelijke databanken zijn databanken die, door de keuze of de schikking van de materie, een eigen intellectuele schepping van de auteur vormen. De bescherming geldt niet voor de inhoud van de databank (die eventueel beschermd blijft door een specifiek auteursrecht of door een ander recht zoals het merkenrecht), maar wel voor de structuur van die databank. De houder van het recht is de ontwerper van de databank (dat kan een natuurlijke of rechtspersoon zijn). De duur van het recht stemt overeen met de duur van het traditionele auteursrecht, nl. 70 jaar na de dood van de auteur. Ter herinnering : de wet voorziet in een weerlegbaar vermoeden van overdracht ten gunste van de gebruiker van de vermogensrechten die een databank beschermen wanneer die databank in de niet-culturele sector wordt aangemaakt door een of meer bedienden of personeelsleden bij de uitoefening van hun ambt of volgens de onderrichtingen van hun werkgever.

Databanken genieten ook bescherming door het recht sui generis, dat van toepassing is op alle databanken, waarvan het verkrijgen, het verifiëren of het voorstellen van de inhoud een aanzienlijke kwantitatieve of kwalitatieve investering vergde (deze bescherming is vooral interessant als de inhoud van de databank niet oorspronkelijk is en dus niet beschermd door het auteursrecht). De houder van het recht is de ontwerper van de databank, d.i. de natuurlijke of rechtspersoon die het initiatief en het risico van de investering nam. Op grond van dat recht mag hij de overname en/of het hergebruik van de gehele databank of van een groot deel ervan verbieden (of tegen betaling toestaan). Dat recht loopt gedurende 15 jaar vanaf het ontwerpen of vanaf elke wezenlijke wijziging van de databank. Men merkt dus dat het recht sui generis vooral bedoeld is om de producent rechtsmiddelen te verschaffen tegen het plunderen van informatie.

Welke juridische zaken moet ik regelen met mijn eventuele toeleveranciers?

Als informaticaleverancier wilt of moet u misschien een deel van het werk toevertrouwen aan een of meer onderaannemers. In dat geval is het onontbeerlijk dat u van hem of van hen al de auteursrechten of een deel ervan bekomt. De omvang van die afstand of eenvoudige verlening hangt af van project tot project, maar moet hoe dan ook het voorwerp zijn van passende contractuele clausules. Het kan eventueel ook nuttig zijn van uw toeleveranciers te eisen dat ze deels verzaken aan hun morele rechten.

Dek u ook zo volledig mogelijk in tegen eventuele fouten van uw toeleveranciers bij het ontwikkelen van de website (bijvoorbeeld als zij door derden ontworpen softwarecomponenten hergebruiken zonder daartoe vooraf de rechten te hebben bekomen). Om over een ruime waarborg te beschikken, raden wij u aan de zogenaamde garantie tegen uitsluiting nader te omschrijven in een passende contractclausule. Dit is een waarborg waarbij uw onderaannemer zich ertoe verbindt ten minste rechtsbijstand te verlenen en u te vrijwaren tegen alle kosten en elke schadeloosstelling die zouden voortvloeien uit een verhaal ingesteld door een derde wiens auteursrechten geschonden zouden zijn. Om zeker te zijn dat een dergelijke clausule volledig is en veilig wordt geformuleerd, raden wij u aan het advies in te winnen van een jurist.

Hoe worden de rechten verdeeld?

Het is best mogelijk dat niet alle componenten van de website door één enkele leverancier werden ontworpen. Misschien voerde de eigenaar van de site bepaalde ontwikkelingen zelf uit of liet hij ze uitvoeren door een andere leverancier. Vaak levert de klant trouwens zelf de meeste onderdelen van de site (tekst, beelden, logo's, grafieken, enz.) en beperkt de leverancier zich tot de lay-out.

Om latere betwistingen te voorkomen, is het dan ook raadzaam enerzijds een inventaris op te maken van de componenten die door elk der partijen werden ingebracht en anderzijds af te spreken op welke manier de rechten op die diverse auteursrechtelijk beschermde onderdelen worden gespreid of verdeeld. Wil de klant na de oplevering van de website een zekere autonomie hebben tegenover de leverancier, dan raden wij hem aan zijn rechten op de elementen die hij zelf inbracht niet af te staan en de leverancier te verzoeken afstand te doen van alle vermogensrechten op de door die laatste verwezenlijkte ontwikkelingen alsook van de broncodes van die ontwikkelingen